Profesor psychologii z Uniwersytetu Stanforda, Carol Dweck, stała się postacią kultową w kręgach edukacyjnych i rodzicielskich. Jej badania nad zwiększeniem motywacji uczniów zmieniły sposób, w jaki wielu dorosłych chwali dzieci.
Dweck uważa, że zbyt wielu uczniów jest skrępowanych przekonaniem, że inteligencja jest cechą stałą. Mówi, że dzieci z tym, co nazywa „utrwalonym sposobem myślenia”, przestają próbować, gdy stają przed wyzwaniem, ponieważ przekonały się, że nie są dobre w matematyce, pisaniu czy jakimkolwiek innym temacie. Przekonuje, że dorośli mogą zamiast tego pomóc we wspieraniu „nastawienia na rozwój” – przekonania, że mózg jest jak mięsień, który może się wzmocnić dzięki ciężkiej pracy.
Dweck twierdzi, że pochwały rodziców, które mają dobre intencje, przyczyniają się do powstawania bezproduktywnych myśli utrwalonych. Zgodnie z tą teorią, szkodliwe jest mówienie dzieciom, że są mądre, ponieważ kiedy w końcu będą miały problemy w szkole, mogą pomyśleć, że wcale nie są takie mądre. W końcu zaczynają się bać wyzwań i stają się mniej odporne w obliczu przeszkód.
Ale jak prawidłowo chwalić swoje dzieci jest, jak widać, dość skomplikowane. Na początku tego miesiąca Dweck wygłosiła przemówienie w Stanford, gdzie podkreśliła trzy sposoby, w jakie rodzice i nauczyciele schodzą na manowce.
„W miarę jak nastawienie na wzrost stało się bardziej popularne i wzięło górę, zaczynamy odkrywać, że istnieją pułapki”, powiedziałaDweck. „Wielu pedagogów źle rozumie lub źle stosuje te koncepcje”.
Chwalenie samego wysiłku
Wielu rodziców i nauczycieli interpretuje pracę Dweck w taki sposób, że powinni chwalić wysiłek dziecka, np. „Jestem dumna, że bardzo się starałeś” lub „Widzę, ile wysiłku w to włożyłeś”. Albo nauczyciele czasami dają piątki z zadań, jeśli dziecko spróbowało wszystkich pytań, niezależnie od tego, czy odpowiedzi są dobre, czy nie.
„To jest jak nagroda pocieszenia. 'Och, przynajmniej ciężko pracowałeś’,” powiedział Dweck. „A co jeśli nie zrobili postępów lub nie nauczyli się?”.
Jak mówi, samo chwalenie za wysiłek jest bezużyteczne, gdy dziecko robi wszystko źle i nie robi postępów. Albo uczniowie poczują się wprowadzeni w błąd, gdy w końcu zostaną skonfrontowani z rzeczywistością swoich słabych osiągnięć, albo puste pochwały przekażą niskie oczekiwania dorosłych wobec nich.
Zamiast tego radzi nauczycielom i rodzicom, by chwalili proces i strategie dziecka oraz wiązali je z wynikami.
Dweck proponuje na przykład takie zwroty: „Wow, naprawdę to ćwiczyłeś i zobacz, jak się poprawiłeś”. „Widzisz, uczyłeś się więcej i twoja ocena z tego testu jest wyższa”. „Próbowałeś różnych strategii i zorientowałeś się, jak rozwiązać problem”. „Trzymałeś się tego i teraz naprawdę to rozumiesz”.
Mówienie dzieciom, żeby bardziej się starały
Podobnie jak w przypadku pustych pochwał wysiłku, wielu nauczycieli błędnie utożsamia „growth mindset” z samym wysiłkiem. Dweck często słyszy relacje nauczycieli, którzy mówią uczniom na przykład: „Zrobiłbyś to lepiej, gdybyś bardziej się starał” lub „Próbuj dalej, a osiągniesz to”.
Wysiłek, twierdzi Dweck, to tylko jedna droga, którą uczeń może usprawnić naukę. Jeśli uczeń nie ma strategii rozwiązywania problemów, umiejętności lub kroków do wykonania zadania w zasięgu ręki, cały wysiłek świata może nie pomóc.
Zamiast „nagabywać” ucznia, by próbował dalej, Dweck mówi, że nauczyciele powinni usiąść z uczniem i powiedzieć: „Przyjrzyjmy się temu, co zrobiłeś”, „Przyjrzyjmy się temu, jak rozumiesz” lub „Przyjrzyjmy się temu, jakich strategii użyłeś i ustalmy razem, co powinniśmy spróbować dalej”.
Powtarzanie żargonu dotyczącego sposobu myślenia
Teorie nastawienia na wzrost stają się tak popularne, że niektóre sale lekcyjne są ozdobione plakatami motywacyjnymi nastawienia na wzrost, nawołującymi: „Każdy błąd, który popełniasz, to postęp”.
„Nie możesz po prostu zadeklarować, że masz growth mindset” – powiedziała Dweck. „Growth mindset jest trudny. Wielu pedagogów próbuje pominąć tę podróż”.
Aby zrobić to dobrze, Dweck mówi, że wielu nauczycieli musi zmienić sposób nauczania, oferując bardziej krytyczną informację zwrotną i dając uczniom możliwości korekty ich pracy. Dweck cytuje niedawną pracę doktorską Kathy Liu Sun, obecnie profesor na Uniwersytecie Santa Clara, która stwierdziła, że uczniowie nadal mieli sztywne myślenie w klasie matematycznej, kiedy ich nauczyciele mówili o myśleniu rozwojowym, ale nie zmienili swoich praktyk nauczania.
Dweck mówi, że w swoich badaniach znalazła takie same wyniki z rodzicami. „Stwierdzamy, że wielu rodziców popiera growth mindset, ale nadal reagują na błędy, niepowodzenia i porażki swoich dzieci tak, jakby były one szkodliwe i krzywdzące” – powiedziała. „Jeśli pokazują niepokój lub nadmierną troskę, te dzieci zmierzają w kierunku bardziej sztywnego umysłu”.
Mimo to Dweck stwierdza nierówne wyniki, nawet jeśli rodzice i nauczyciele prawidłowo wdrażają jej strategie nastawienia na wzrost. Zauważa znacznie większe zyski u uczniów osiągających słabe wyniki niż u tych osiągających wysokie. Innymi słowy, uczniowie z 2 często przeskakują o cały stopień na 3 lub więcej po interwencji growth-mindset tylko poprzez ponowne zaangażowanie się w pracę, ale uczniowie z 4+ nie awansują nagle na 5.
Jednak możliwe jest, że dzieci o wysokich osiągnięciach zyskują w inny sposób. Dweck zauważyła, że uczniowie osiągający wysokie wyniki w nauce byli bardziej skłonni do rozwiązywania trudniejszych zadań matematycznych po interwencji, w porównaniu z podobnymi dziećmi w grupie kontrolnej. Być może w dłuższej perspektywie „nastawienie na rozwój” będzie im dobrze służyć w college’u i w życiu, nawet jeśli nie poprawi ocen.
